Zapomniane dworce kolejowe w Toruniu

Przez wiele lat, w czasach już trochę minionych, transport kolejowy odgrywał ważną rolę w życiu Torunia. Nieporównywalnie większą, niż ma to miejsce obecnie. Siatka połączeń kolejowych wokół miasta, jak i w samym mieście była zdecydowanie bardziej rozbudowana, niż w czasach dzisiejszych. Również, bardzo rozwinięta była sieć tzw. bocznic kolejowych, prowadzących praktycznie do wszystkich większych i średnich zakładów przemysłowych na terenie miasta. W ostatnich latach wiele z tych połączeń zostało zlikwidowanych. Po wielu tego typu miejscach nie ma już praktycznie żadnych śladów.

W granicach administracyjnych Torunia znajdują się trzy dworce kolejowe: Toruń Główny, Toruń Wschodni oraz Toruń Miasto. Znajdują się również trzy tzw. przystanki kolejowe: Toruń Kluczyki, Toruń Czerniewice oraz Toruń Grębocin. Warto jednak powiedzieć, iż w przeszłości, na terenie miasta znajdowały się również inne tego typu obiekty. Jednak, w różnych okresach historii naszego miasta zostały zlikwidowane. I tak, był dworzec Toruń Mokre, Toruń Zachód, Toruń Północ oraz przystanki kolejowe Toruń Barbarka i Toruń Elana. Z kolei w okolicach dzisiejszego Bulwaru Filadelfijskiego oraz Portu Drzewnego znajdowały się stacje towarowe. Bocznice kolejowe na potrzeby obsługi portów wiślanych.

Chyba najbardziej ciekawa i mało zresztą znana, to historia dworca Toruń Mokre. Pewnie niewiele osób o tym wie, ale ponad 100 lat temu był właśnie taki dworzec. I nie był to bynajmniej dzisiejszy Toruń Wschodni. Pomimo, iż ten również w pewnym okresie swojej historii dzierżył taką nazwę. Dworzec Toruń Mokre powstał przy okazji budowy linii kolejowej z Torunia do Malborka. Oddany do użytku został w 1882 roku, jeszcze zanim zbudowany został dzisiejszy budynek dworca Toruń Wschodni. Linia do Malborka odbijała od głównego traktu kolejowego w okolicach Fabryki Wódek, w kierunku dawnych młynów zbożowych.

Z kolei, sam dworzec znajdował się niedaleko dzisiejszego Torunia Wschodniego. Konkretnie wzdłuż obecnej ulicy Dworcowej. Pozostałością po zabudowaniach dworca są dwa budynki. Jeden przy ulicy Dworcowej, a drugi w rejonie skrzyżowania ulic Dworcowa oraz Zaułek Dworcowy. Symboliczną pamiątką po dworcu są oczywiście również wspomniane dwie ulice. Dworzec pierwotnie obsługiwał linię do Malborka. W późniejszym okresie powstała również linia do Lubicza. W 1909 roku wybudowany został dzisiejszy dworzec Toruń Wschodni. Jednocześnie wytyczony został nowy przebieg drogi kolejowej do Malborka. Właśnie poprzez nowo wybudowany Toruń Wschodni. Tym samym dworzec ten przejął funkcję dawnej stacji Toruń Mokre. Przez pewien czas, Toruń Mokre pełnił jeszcze rolę stacji towarowej, aż w końcu został całkowicie zlikwidowany.

Kolejny zlikwidowany i zapomniany już dworzec, to Toruń Zachodni. Dworzec uruchomiony został w 1910 roku i był częścią linii kolejowej Toruń - Czarnowo. Znajdował się w okolicach dzisiejszej Od Nowy. Nie ma po nim żadnych pozostałości. Zachowały się nieliczne zdjęcia tamtego miejsca. Za to, wzdłuż drogi krajowej nr 80, zachowały się dość charakterystyczne zabudowania. Pozostałości po przystankach kolejowych, linii prowadzącej do Czarnowa właśnie. Połączenie do Czarnowa nie było zbyt popularne i szybko zostało zlikwidowane. Drugim powodem likwidacji była budowa miasteczka akademickiego na Bielanach. Dworzec funkcjonował do połowy lat 60-tych XX wieku.

Następny nieistniejący, a właściwie nieczynny dworzec, to Toruń Północ. Dworzec, podobnie jak Toruń Zachód, powstał w 1910 roku, jako część linii kolejowej do Czarnowa. Kilka lat później uruchomione zostało również, przez Unisław Pomorski połączenie do Chełmna. Toruń Północ oprócz funkcji pasażerskiej, pełnił również funkcję towarową. W latach 50-tych i 60-tych zlikwidowane zostały regularne kursy do Chełmna oraz do Czarnowa. Od tego czasu, dworzec obsługiwał jedynie połączenie do Unisławia Pomorskiego, które z kolei zostało zlikwidowane w 1992 roku. Przez jakiś czas dworzec pełnił jeszcze funkcję stacji towarowej. Na chwilę obecną dworzec jest wprawdzie zlikwidowany, ale ruch kolejowy odbywa się nadal. Trakcja, stanowi część drogi kolejowej do Bazy Paliw w Zamku Bierzgłowskim. Główny budynek dworca Toruń Północ stoi do dziś. Jest niestety niezagospodarowany, niszczeje i popada w ruinę. Od wielu lat brakuje pomysłu wykorzystania tego miejsca. Co jakiś czas pojawiają się jedynie informacje dotyczące rozbiórki tego obiektu. Wydaje się, iż łatwiej rozebrać i zlikwidować, aniżeli opracować ciekawą koncepcję wykorzystania dawnych obiektów kolejowych. Kolejny blok, czy hurtownia na pewno nie wzbogacą tego miejsca. Jakiś czas temu, pojawiła się koncepcja pociągu turystycznego do Barbarki. Pomysł rewitalizacji i symbolicznego wykorzystania tej zapomnianej linii kolejowej. Przy okazji była możliwość włączenia do projektu całego obszaru byłego Dworca Północnego. Możliwość zachowania tego miejsca, wyeksponowania i stworzenia atrakcyjnej przestrzeni dla mieszkańców całego miasta.

Na trasie lini kolejowej Toruń Północ - Unisław Pomorski, znajdował się przystanek Toruń Barbarka. Jego pozostałości są widoczne do dziś. Jest dawny budynek dworca, a właściwie przystanku. Są też widoczne pozostałości po dawnym peronie kolejowym.

Po przeciwnej stronie miasta znajdował się z kolei przystanek Toruń Elana. Zbudowany został na potrzeby osób dojeżdżających do pracy, do pobliskich zakładów Elana. Zlokalizowany był w okolicach dzisiejszego przejazdu kolejowego, przy ulicy Płaskiej. Przystanek otwarty został w 1971 roku, natomiast zlikwidowany w połowie lat 80-tych. Pozostałością po nim są słabo zachowane fragmenty dwóch peronów.

Na przestrzeni lat, wiele miejsc związanych z historią kolei w naszym mieście zostało zlikwidowanych. Niestety, brakuje chęci symbolicznego upamiętnienia, tej części historii naszego miasta, kolejowej historii. Pokazania miejsc, których już nie ma. Można przecież przeznaczyć pomieszczenia na jednym z dworców kolejowych, na coś w rodzaju izby pamięci. Zgromadzić pamiątki, zdjęcia. Można, też skonstruować makietę z dawnym układem mapy kolejowej Torunia. Z pewnością będzie to ciekawa propozycja dla mieszkańców.

(Piotr Bieńkowski)

Fot. Mateuszgdynia, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons

Chcesz być na bieżąco z informacjami z Torunia i okolic? Polub nas na Facebooku