Wyjątkowy krzyż trafił do rejestru zabytków. Przykład ludowej sztuki miał chronić przed chorobami

Karawaka z Turzna. Ten charakterystyczny krzyż, przykład ludowej sztuki miał chronić przed chorobami. Obiekt został właśnie wpisany do rejestru zabytków przez Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

"Jest to stosunkowo niepozorny obiekt o bardzo ciekawej historii" - stwierdza Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu w komunikacie dotyczącym wpisania do rejestru zabytków karawaki znajdującej się w Turznie (gmina Łysomice). 

Chodzi o charakterystyczny krzyż z dwiema poprzeczkami. Jak podaje Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, w 1678 roku papież Inocenty XI zakazał kultu krzyża jerozolimskiego, który mimo tego był dość powszechny. We wschodniej Europie rozprzestrzenił się w czasie epidemii trwających w XVIII w., XIX w. i na początku XX wieku - miał chronić przed chorobą i śmiercią. 

Karawaka z Turzna, podobnie z resztą jak figurka św. Tekli w Zawałach, o której pisaliśmy na „Oto Toruń” kilka tygodni temu, najprawdopodobniej jest związana z epidemią cholery, „przyniesioną” przez wojska carskiej Rosji, tłumiącej na ziemiach naszego regionu powstanie listopadowe. Krzyż został ustawiony ok. 1831 roku w sąsiedztwie podwórza gospodarczego majątku Turzno, należącego w XIX w. do rodziny Działowskich. 

- Na ramionach żeliwnego krzyża oraz jego pionowej belce umieszczonych jest osiemnaście liter majuskułowych i siedem krzyżyków, które czyta się w następujący sposób: +Crux Z Zelus+Crux D Deus I In manus A Ante +Crux B Bonum I Inclinabo Z Zelavi +Crux S Salus A Abyssus B Beatus +Crux Z Zelus +Crux H Haeccine G Gutturi F Factae +Crux B Beatus F Factus R Respice S Salus. Poszczególne litery rozpoczynały modlitwy lub inwokacje zaczerpnięte z psalmów lub ułożone na ich wzór przez patriarchę jerozolimskiego Zachariasza - podaje Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Toruniu.

Warto dodać, że w regionie  jest jeszcze co najmniej kilka miejsc upamiętniających ofiary epidemii. Ciekawą historię ma krzyż choleryczny w Zębowie w gminie Obrowo.  Ufundowany został w 1858 roku przez ówczesnego właściciela majątku Zębowo Michała Nałęcza. Upamiętnia ofiary zarazy z 1658 roku oraz z 1831 roku. Podczas tej ostatniej – zmarł co trzeci mieszkaniec Zębowa i okolic. Na pomniku Na pomniku widnieją napisy upamiętniające tragiczne wydarzenia. 

(Arkadiusz Kobyliński)

Fot. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu/ facebook.com

Chcesz być na bieżąco z informacjami z Torunia i okolic? Polub nas na Facebooku